HEMŞİRELİK MESLEĞİNİN SORUNLARI !

ÜLKEMİZDE PANDEMİ SÜRECİ VE GENEL SAĞLIK HİZMETLERİNDE HEMŞİRELİK MESLEĞİNİN SORUNLARI RAPORUMUZ

2020 yılı, hem Dünya Sağlık Örgütü  (DSÖ) tarafından “Hemşire ve Ebe Yılı” ilan edilmesi hem de Dünya genelinde ortaya çıkan pandemi salgınında hemşire ve ebelerin kilit rol oynaması nedeniyle Ülkelerin hemşire ve ebelik mesleğine ilişkin daha sistemli ve gerçekçi bakmaları gerektiğini ortaya koymaktadır.

DSÖ hemşireler ve ebelerin sağlık hizmetini sağlamasında hayati rol oynadığını vurgulayarak, evrensel sağlık kapsamının başarısının hemşirelik ve ebeliğin güçlenmesinden geçtiğini ve 2030 yılına kadar 9 milyon hemşire ve ebeye ihtiyaç olduğunu ifade etmiştir. DSÖ tarafından yapmış olduğu bu vurguya rağmen sıklıkla hemşireliğin ve ebeliğin değersizleştirildiği ve gerçek potansiyelinin ortaya çıkarılmadığı ifade edilmiştir.

DSÖ hemşirelik ve ebeliğin geliştirilmesi ve güçlendirilmesinin ülkelere sağlığın iyileştirilmesi, cinsiyet eşitliğinin desteklenmesi, ekonomik büyümenin desteklenmesinde üçlü etki yaptığı ifade edilerek ülkelere bu kapsamda 5 öneride bulunmuştur.

• Hemşire ve ebelerin tam potansiyelinin ortaya çıkmasını için hemşire ve ebe liderliğindeki hizmetlere yatırım yapın,
• Daha fazla uzman hemşire istihdam edin,
• Ebeleri ve hemşireleri birinci basamak sağlık hizmetlerinin merkezi haline getirin,
• Sağlığın teşviki ve geliştirilmesinde hemşire ve ebeleri destekleyin,
• Hemşirelik ve ebelik liderliğine yatırım yapın

Hemşirelik ve Ebelik Yılı olarak ilan edilen 2020 yılı hemşirelik ve ebelik mesleği kapsamında ülkemizde biriken sorunların çözülmesinin önemini kavramada etkili olması gerekmektedir. Ülkemizde sağlık hizmetlerinin kamusal alan ağırlığının terk edilerek özelleştirme ve özerkleşmesi hem de istihdam rejimlerindeki değişimler hemşirelik mesleğinin var olan sorunlarına yeni sorunlar eklemiştir.

Hemşirelik mesleğinin genel itibariyle büyüyerek artan sorunları pandemi sürecince artarak devam etmiştir. Pandemi süreci biz sağlık emekçilerinin olduğu gibi hemşirelerinde bir kez daha ne kadar zor şartlarda görev yaptığını gözler önüne sermiştir. Hemşireliğin bu süreçte yaşadığı sorunlara idari olarak aktarma fırsatı verilmediği gibi toplumda da hemşireliğin bu süreçte yaşadığı sorunların hemşireler tarafından açıklanma fırsatı verilmemesi, sorunların hekimlik üzerinden konuşulması, hemşireler arasında bu süreçte kırgınlığa ve kızgınlığa neden olmuştur.

Sendikamız olarak bu yıl 12 mayıs döneminin pandemi salgını dönemine denk gelmesi nedeniyle hazırladığımız rapor hemşireliğin, pandemi sürecine ilişkin sorunlarına değinmek ve hemşireliğin bugüne kadar var olan genel sorunlarının yer aldığı iki bölümden oluşmaktadır.

Pandemi süresince Sendikamız tarafından yapılan işyeri ziyaretlerinde hemşireler tarafından aktarılan sorunlar şunlardır;

• Çalışma alanlarında hemşirelerin sağlığına ve güvenliğine yönelik önlemlerin tam olarak alınmadığı,
• Tüm görevlendirmelerde nitelikli yeterli sayıda koruyucu ekipman sağlanmadığı, düzenli tanı testlerinin yapılmadığı,
• Kronik hastalığı olan hemşirelerin idari izin verilmediği,
• Görevlendirmelerde; adalet, şeffaflık ve rotasyona uyularak tüm görevlendirmelerin mevzuatlara uygun şekilde yapılmadığı
• İki ebeveyninde sağlıkçı olması durumunda birisine izin verilmesi uygulaması yöneticilerin inisiyatifene bırakıldığı
• Bakıma muhtaç aile bireylerin olduğu hemşirelerin idari izinli sayılmasına yönelik düzenleme yapılmadığı
• Çocuklarını yalnız büyüten hemşirelerin durumuna ilişkin düzenleme yapılmadığı,
• Özellikli birimlere görevlendirmelerde eğitim ve sertifikasyon gibi şartların göz önünde alınmadığı, oryantasyon eğitimlerin nitelikli bir şekilde verilmediği,
• Yapılan görevlendirmelerde sendikalar, siyasal partiler gibi etkenlerin rol aldığı,
• Pandemi süresince ulaşım, konaklama olanaklarının sağlanmasında sorunlar yaşandığı, çözüme yönelik gerekli düzenlemelerin yapılmadığı
• Hemşirelerin bu süreçte mesai süresi kısaltılmamış, uzun çalışma saatleri görev yapmıştır.
• Görev tanımı dışında iş ve işlemlerin yaptırıldığı,
• Mobbingin atarak devam ettiği, ekip içi baskıların olduğu ifade edilmiştir.

Hemşirelerin pandemi süresince yaşadıkları sorunlar hem çözülmeli hem de bu sorunların ortaya çıkmasına sebep olan mevzuatsal ve idari sorunlar giderilmelidir. Hemşireliğin pandemi süresince diğer mesleklerden daha fazla sorun yaşadığı bir gerçektir. Hemşirelerin bu süreçte daha fazla sorun yaşamasının en büyük nedeni hemşirelerin süre gelen sorunları kaynaklıdır. Bu sorunların en büyüğü mevzuat kaynaklı olmakla birlikte sağlık yönetim kültürü kaynaklı sorunlarda sorunu çözülmez kılabilmektedir.

Ülkemizde tüm sağlık sektöründe 1.016.401 sağlık emekçisi görev yapmakta olup %19’u hemşiredir. Sağlık hizmetlerinin tüm basamaklarında olduğu gibi yapılan tüm iş ve işlemlerde hemşireler ana aktör olarak hizmetin ortaya çıkmasında etkin olarak görev yapmaktadır. Bu nedenle sağlık hizmetlerinin tüm süreçlerinde hem hizmetin nitelikli sunulması hem de hizmetin doğru sunulmasının sürekliliğinin sağlanması açısından hemşirelik mesleğinin ihtiyaçlarının karşılanması ve sorunlarının giderilmesi gerekmektedir.

Hemşireliğin genel sorunları ve çözüm önerilerimiz;

Hemşireliğin tüm sorunlarının çözümü ve mücadelenin ana vurgusu hemşireliğin bağımsız bir meslek vurgusunun ve yardımcı sağlık personeli olmadığının kabulünden geçmektedir. Öncelikle ülkemizde yöneticiler, sağlık ekibi ve toplum açısından hemşireliğin bağımsız bir meslek olarak görülmesi gerekmektedir.

– Uzman hemşirelere yönelik kadrolar açılmalı,

– Hemşireler, üniversiteler üzerinden ücretsiz uzaktan eğitimle desteklenmeli ve uzmanlık hakkı tanınmalı, uzman olarak istihdam edilmeli,

– Uzman hemşireliğe ilişkin mali ve özlük haklar kapsamında düzenlemeler yapılmalı,

– Hemşire yardımcısı unvanı mesleki kriterlere uygun olmaması nedeniyle kaldırılmalı, sadece lisans mezunu hemşire yetiştirilmeli,

–  Sağlık Bakım Hizmetleri Müdürlüğü ve servis sorumlu hemşireleri siyasi kararlarla değil liyakatle belirlenmeli,

– Tüm yönetim kademelerinde hemşirelik mesleğinin temsilcilerine yer verilmeli,

– Sağlık sektöründeki erkek egemen yönetici eğiliminden vaz geçilmeli,

– Hemşireler yönelik hem ekip içi hem de yönetimden kaynaklı mobbing ciddi olarak araştırılmalı ve cezalandırılmalı,

– Sağlık hizmetinin bir ekip olduğu sözde değil idari kararlarla da ortaya konulmalı,

– Koruyucu sağlık hizmetlerinde görevli hemşirelere yönelik Aile Sağlığı Elemanı kavramından vaz geçilerek, koruyucu hizmetlerde çalışan hemşirelerin görev tanımlarına aykırı çalıştırılması engellenmeli,

– Üniversite ve sağlık bakanlığına ait sağlık tesislerinde görev alan hemşirelerin farklı ücret ve istihdam şekillerinde çalıştırılması engellenmeli ve denklik sağlanmalı,

– Sağlık Bakanlığı 1. basamak, 2. basamak ve 3. basamak sağlık hizmetlerinde görevli hemşirelerin ücret ve istihdam şekillerindeki farklılık kaldırılmalı ve denklik sağlanmalı,

– Hemşireler 4/B statüsü, 4/D ve taşeron gibi güvencesiz değil güvenceli istihdam modelleri ile çalıştırılmalı

– Performans uygulamaları hemşirelerin iş yükünü artırmış olup, performans uygulaması kaldırılmalı,

– Hemşirelerin iş yükü azaltılarak, geçe görev yapan ve özellikli birimlerde çalışan hemşirelerin ücretleri iyileştirilmeli,

– Hemşirelik mesleğinin temel ücret düzeyinde iyileştirme yapılmalı,

– Hemşirelere 3600 ek gösterge hakkı verilmeli,

– Hemşirelik fiili hizmet zammından yararlandırılmalı,

Ülkemizde sağlık emek gücünün %20’sini oluşturan hemşirelerin sorunlarını görmezden gelmek ve ertelemek hem bu meslek grubunun meslek onuruna hem de sağlık hizmetlerine zarar vermektedir. Bugün hemşirelik mesleğine yönelik kazanımlar dahi tam olarak uygulanmamaktadır. Sendikamız sağlık emek mücadelesinin bir bütün olarak görmekte olup Hemşireliğe yönelik ilkeli mücadelesini bugüne kadar vermiş ve vermektedir. Biz hemşireleri mücadelenin bilincinde olarak mesleki olarak birleşerek ortak sorunlar çerçevesinde mücadeleyi sürdüren SES’e örgütlenmeye çağırıyoruz.